W marcu 2018 roku Izba Cywilna Sąd Najwyższego w składzie siedmiu sędziów podjęła przełomową uchwałę (zob. Uchwała SN z dnia 27.03.2018 r., III CZP 60/17). Potwierdzono w niej, że zadośćuczynienie należy się nie tylko osobie bezpośrednio poszkodowanej wypadkiem, ale także – w pewnych sytuacjach – jej najbliższej rodzinie. Chodzi o przypadki, gdy po wypadku poszkodowany przestaje prawidłowo funkcjonować. Nie może nawiązać logicznego, czasem także słownego, kontaktu z otoczeniem. Jest niezdolny do samodzielnej egzystencji: wymaga całodobowej opieki rodziny, nie raz także specjalistycznej aparatury medycznej, która podtrzymuje podstawowe funkcje życiowe. Tragiczny wypadek zaburza codzienne, normalne funkcjonowanie całej rodziny. Naruszone zostają w ten sposób więzi rodzinne.

Brak kontaktu z osobą w stanie wegetatywnym powoduje cierpienia najbliższej rodziny.

W takiej sytuacji przysługuje zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnych.

Zdaniem Sądu Najwyższego więź rodzinna stanowi dobro osobiste i podlega ochronie prawnej. Jej naruszenie uzasadnia roszczenie osób pośrednio poszkodowanych o zadośćuczynienie. Nie należy wykluczać innych bliskich osób niespokrewnionych więzami krwi (np. osób żyjących w konkubinacie). Kluczowym jest bowiem wykazanie, że naruszona została faktyczna więź między osobami dla siebie bliskimi. Zaś osoba pośrednio poszkodowana również doznała krzywdy i cierpienia.

Rozbieżności

Odmienne stanowisko zajęła Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN w uchwale z dnia 22.10.2019 roku (I NSNZP 2/19). Sąd Najwyższy uznał w niej, że osobie bliskiej poszkodowanego, który doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, nie przysługuje roszczenie o zadośćuczynienie. W ustnym uzasadnieniu wskazano, że więź rodzinna nie jest dobrem osobistym, gdyż ma charakter interpersonalny, zależny od innych osób i ich wzajemnych relacji, jest wiec subiektywna. Natomiast dobro osobiste to wartość istniejąca obiektywnie, niezbywalna i ściśle związana z każdym człowiekiem.

Rzecznik Finansowy działa

Z uwagi na powyższe rozbieżności wniosek o podjęcie rozstrzygającej uchwały złożył do Sądu Najwyższego Rzecznik Finansowy. Według Rzecznika dobrem osobistym jest nie tyle sama więź rodzinna, co wartość definiowana jako prawo do życia w rodzinie lub prawo do życia rodzinnego. Wartość ta jest ściśle związana
z daną osobą. Człowiek z natury zaś jest istotą społeczną i szereg dóbr osobistych nie funkcjonuje poza kontekstem społecznym. Można tu wymienić chociażby tajemnicę korespondencji czy kult pamięci osoby zmarłej, które nie istnieją bez uprzedniej relacji interpersonalnej.

Wniosek Rzecznika Finansowego wpłynął do Sądu Najwyższego 19.12.2019 roku i rozpatrywany jest pod sygnaturą akt III CZP 93/19.

Bądź mądry po szkodzie, zgłoś się do GDPM!

Zadzwoń: 58 303 46 38 ; 801 120 020
Wyślij e-mail: gdpm@gdpm.pl
Zgłoś sprawę: www.gdpm.pl

Jakub Begger Prawnik GDPM